Układ autonomiczny

Autonomiczny układ nerwowy (autonomic nervous system – ANS) odgrywa istotną rolę w regulacji aktywności układu sercowo-naczyniowego, prawidłowego rytmu serca oraz powstawania zaburzeń rytmu serca. Centralny układ nerwowy (CUN/CNS) znajdujący się w mózgu łączy się z ANS poprzez włókna i zwoje nerwowe układu parasympatycznego i sympatycznego. W organach obwodowych, takich jak serce, tworzą się lokalne połączenia włókien nerwowych czuciowych, neuronów parasympatetycznych i sympatycznych dając podstawę do pojęcia zewnętrznego [extrinsic cardiac nervous system (ECNS)] i wewnętrznego (ICNS) układu nerwowego serca. Niezależność ECNS i ICNS może zatem być podstawową do traktowania systemu unerwienia serca jako oddzielnego „mózgu serca”. ECNS tworzą włókna łączące serce ze rdzeniem kręgowym i mózgiem. ICNS składa się głównie z włókien i neuronów układu autonomicznego oraz międzyneuronów łączących struktury nerwowe serca zwane zwojami autonomicznymi (ganglionated plexi – GP) zlokalizowanym w szczególności w okolicy przedsionków i żył serca. Układ ANS i „mózgu serca” tworzy sieć wzajemnych powiązań, interakcji i odruchów zwrotnych, które w warunkach równowagi zapewniają prawidłowe funkcjonowanie rytmu serca, odruchów sercowo-naczyniowych, regulację ciśnienia tętniczego krwi oraz w konsekwencji prawidłową i adekwatną odpowiedź serca i naczyń na sytuację stresu, snu, wysiłku, odpoczynku. Występowanie patologicznych, nieprawidłowych odruchów lub zjawisk w układzie ICNS, ECNS, unerwienia serca przez układ parasympatyczny i sympatyczny może prowadzić do pojawienia się chorób i zaburzeń „mózgu serca”. Interwencje farmakologiczne, małoinwazyjne chirurgiczne lub przezskórne zabiegi kardiologiczne – ablacji – mogą selektywnie zmieniać nieprawidłowości w funkcjonowaniu „mózgu serca”, unerwienia mięśnia serca przez nerw błędny i zwoje układu parasympatycznego i sympatycznego.